Dzisiaj w Sali Kolumnowej Sejmu RP w Warszawie odbyło się spotkanie poświęcone podsumowaniu obrad przy lokalnych okrągłych stołach na temat zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Krzesła uczestników ustawiono w kręgu, tak jak to czyni się zwykle przy grupowej terapii. Tym razem debatowano nad ratowaniem i ochroną zdrowia psychicznego najmłodszych.
Od lutego w kraju zorganizowano 18 lokalnych okrągłych stołów, a zasiadło przy nich ok. 900 osób – specjalistów, lekarzy, wychowawców, samorządowców, polityków i parlamentarzystów, działaczy organizacji młodzieży, przedstawicieli stowarzyszeń i fundacji angażujących się badanie i leczenie uzależnień, zjawisk społecznego wykluczenia oraz parlamentów młodzieżowych w radach miast i sejmikach wojewódzkich.
„Lokalne okrągłe stoły wokół zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży” zainicjowane przez Paulinę Piechnę-Więckiewicz, dyrektorkę Koalicyjnego Klubu Parlamentarnego Lewicy, poparte i rozpowszechnione przez struktury Nowej Lewicy, były odpowiedzią na drastyczne liczby dwóch tysięcy prób samobójczych podjętych przez młodzież w ub.r. i 150 skutecznych samobójstw.
Stoły miały stworzyć warunki do spotkania w jednym miejscu zainteresowanych zdrowiem psychicznym ludzi, organizacji i instytucji systemu państwa. Miały doprowadzić do diagnozy sytuacji w kraju, która powstała jako rezultat przemian społecznych, oddziaływania nowych technologii, wzorców zachowań młodzieży, braku reakcji rodziców i szkoły na nowe zjawiska, potęgowane wymogami obostrzeń pandemicznych i skutkami wojny w Ukrainie.
Obrady w Sali Kolumnowej rozpoczął wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Czarzasty, współprzewodniczący Nowej Lewicy, wyrażając w pełni zadowolenie z rezultatów lokalnych okrągłych stołów, do których na początku przekonany nie był. Dziś, jako polityk i rodzic widzi sens zajmowania się dalej tematem zdrowia psychicznego młodzieży i uważa, że okrągłostołowa działalność powinna być kontynuowana, doprowadzając do powstania nowych i doskonalonych aktów prawnych.
Dyskusją zebranych sterowała Paulina Piechna-Więckiewicz. Tematem wiodącym były zapisane na planszy najważniejsze wnioski, wynikające z obrad lokalnych stołów. Akceptujący zawarte tam tezy podpisywali się na planszy.
Głos w dyskusji zabrało kilkadziesiąt osób, dlatego obrady przedłużono o godzinę, czyli trwały trzy godziny, by wysłuchać wszystkich reprezentantów zainteresowanych środowisk – organizatorów okrągłych stołów, parlamentarzystów pracujących nad nowymi dokumentami prawnymi, związkowców, w tym pielęgniarek z oddziałów psychiatrycznych szpitali, lekarzy i psychoterapeutów, psychologów, fundacji działających dla ludzi w kryzysie suicydalnym, 30 stowarzyszeń skupionych w „Tak dla prewencji suicydalnej”, prowadzący telefony zaufania itp.
W województwie kujawsko-pomorskim zorganizowano dwa okrągłe stoły – w Grudziądzu i Toruniu. Mówił o tym w Sali Kolumnowej bezpośredni ich inicjator i organizator z Młodej Lewicy Mateusz Orzechowski. Udany okrągły stół w Grudziądzu, wsparty tam osobiście przez współprzewodniczącego Rady Miejskiej Nowej Lewicy Rafała Heidka, zachęcił członków Rady Powiatowej w Toruniu, by i w tym mieście podjąć taką inicjatywę. Obok Mateusza Orzechowskiego w przebieg obrad włączyła się tam posłanka Joanna Scheuring-Wielgus oraz Ziemowit Dziopa – przewodniczący Kujawsko-Pomorskiej Federacji Młodych Socjalcemokratów (obecny także dziś w Warszawie).
Koncepcje okrągłych stołów były rozmaite – od zaproszenia do dyskusji profesjonalistów, naukowców i praktyków instytucjonalnych, po zapewnienie warunków do niemal intymnych opowieści o sytuacjach indywidualnych młodych osób, które doświadczyły zjawisk rujnujących ich psychikę, które nie potrafiły sobie pomóc, ani nie wiedziały, gdzie tej pomocy szukać.
Jednym ze zgłoszonych postulatów było sporządzenie listy placówek z kontaktami, do których można zwrócić się w kryzysie emocjonalnym.
Inne wnioski wypływające z obrad okrągłych stołów sprowadzały się do konstatacji, że to organizacje pozarządowe bardziej sprawdzają się w skutecznym działaniu niż system państwowy, że zamiast wspierać, wielokrotnie zastępują państwo w ratowaniu zdrowia psychicznego – tak samo ważnej wartości jak zdrowie biologiczne człowieka.
Po wystąpieniach dyskutantów widać było jak dużo społecznej energii wyzwolonej zostało po okrągłych stołach w Polsce i teraz trzeba to kontynuować i spożytkować – przekuwając postulaty w realne działania i pisane ustawy.
Na tablicy z wnioskami przybywało coraz więcej podpisów, mimo że tablica sygnowana logiem „LEWICA”, podkreślano, że temat jest ponadpartyjny (w Kielcach np. zaproszono do okrągłego stołu przedstawicieli innych partii w województwie). Tym niemniej w Lewicy upatrywano, że dokończenia sprawy dopilnuje po wyborach, jeśli uzyska dostęp do współrządzenia krajem.
Temat jest nawet bezpartyjny, jak mówił jeden z dyskutantów, bo poprawa zależy od każdego z nas, musimy się uczyć w społeczeństwie uważności. Przydatne by było stosowanie zasady 3xZ, jak zaproponował poseł Paweł Krutul: ZAUWAŻ – ZROZUM – ZADIAŁAJ.
Szeroka akcja szkoleniowa i medialna powinna uwrażliwić ludzi na rozpoznawanie złych zmian w młodym człowieku, pomóc skierować go na drogę prowadzącą do profesjonalnej pomocy. Wielce pożyteczny może być ustalony tzw. standard ochrony dziecka. Dobrze posłuży temu „Karta oceny ryzyka”, która wypełniana w placówce szkolnej czy opiekuńczej pozwoli zdiagnozować zagrożenia. Podkreślano rangę, którą winna zyskać współpraca międzyresortowa w rządzie – zdrowie, edukacja, rodzina, sport. Ważna jest prewencja, tzw. higiena zdrowia psychicznego, a szpital psychiatryczny powinien być ostatnim ogniwem pomocy – mówił dr Mariusz Kaszubowski – dyrektor Wojewódzkiego Szpitala Psychiatrycznego w Gdańsku. Wtórowała mu posłanka Agnieszka Dziemianowicz-Bąk dopowiadając, że pierwszym ogniwem powinna być szkoła.
Z województwa warmińsko-mazurskiego popłynęły do zebranych wnioski z opracowanego tam apelu, by np. przedmiotem nauczania szkolnego uczynić zdrowie psychiczne, wprowadzić wojewódzkich rzeczników praw ucznia, rozpocząć szkolenia dla nauczycieli.
Pomysłów, uwag i propozycji było znacznie więcej i Paulina Piechna-Więckiewicz obiecała, że wszystkim dokładnie się zajmą, zapowiadając kolejne spotkanie i zachęcając do ponawiania organizacji okrągłych stołów w mniejszych miejscowościach.
Póki co zaakceptowano zapisane na planszy 9 najpilniejszych celów:
- Powołanie Zespołu Międzyresortowego ds. Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży;
- Psycholog dostępny w każdej szkole i edukacja emocjonalna w podstawie programowej;
- Dostep do opieki psychologicznej bez zgody rodziców od 15 roku życia;
- Ustawa o zawodzie psychologa;
- Zwiększenie nakładów na wynagrodzenia i infrastrukturę w ochronie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży;
- Objęcie pomocą psychologiczną całej rodziny w ramach standardu opieki nad dzieckiem w kryzysie;
- Obowiązek finansowania interwencyjnej pomocy i terapii post traumatycznej dla dzieci – ofiar i świadków przemocy z Funduszu Sprawiedliwości;
- Monitorowanie zagrożeń zdrowia psychicznego u dzieci przez nauczycieli już od przedszkola i przez pediatrów w ramach bilansów zdrowia;
- Szkolenia dla nauczycieli z rozpoznawania zagrożeń dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży.
Opr. nim, 4 lipca 2023 r.